Το αμφίβολο φύλο

Ανδρογυνία και ερμαφροδιτισμός στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα

Στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, τα ανθρώπινα όντα και τα ζώα που διέθεταν και τα δύο φύλα εξοντώνονταν χωρίς οίκτο, ως δυσοίωνα σημάδια τα οποία έστελναν στους ανθρώπους οι θεοί για να προαναγγείλουν την καταστροφή του ανθρωπίνου είδους. Ωστόσο η αμφιφυλία, είτε η ταυτόχρονη είτε η εκ περιτροπής, παρά τον αποκλεισμό της από την πραγματικότητα ή την περιθωριοποίησή της, είχε σημαντική λειτουργία στο μύθο. Η ταυτόχρονη αμφιφυλία χαρακτηρίζει τα πρωταρχικά πλάσματα. Στο ανθρώπινο ον, η ανάμνηση αυτής της πρωτογενούς κατάστασης ξυπνά μια νοσταλγία, η οποία εκφράζεται στο μύθο που αφηγείται ο Αριστοφάνης στο "Συμπόσιο" του Πλάτωνα. Κάθε ζευγάρι, στις πιο έντονες στιγμές των πρόσκαιρων συνευρέσεών του, ποθεί να πραγματώσει μια ανέφικτη μόνιμη σύντηξη που θα το επανέφερε στην πρότερη εκείνη κατάσταση όπου το ανθρώπινο ον ήταν διφυές. Διαφορετική είναι η σημασία της εκ περιτροπής αμφιφυλίας. Όσοι αποκτούν διαδοχικά τα δύο φύλα είναι ενδιάμεσοι και κυρίως μάντεις, σαν τον Τειρεσία: υπερβαίνοντας τις αντιθέσεις (άνθρωποι/θεοί· ζωή/θάνατος) γύρω από τις οποίες αρθρώνεται η πραγματικότητα, συμβολίζουν την υπέρβαση της σημαντικότερης για τον άνθρωπο αντίθεσης, της αντίθεσης ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα.