Ο πίθηκος μέσα μας

Τα καλύτερα και τα χειρότερα της ανθρώπινης φύσης

Μια συναρπαστική και γεμάτη εκπλήξεις εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης μέσα από τη συμπεριφορά του πλησιέστερου συγγενή μας. Δεν είναι μυστικό ότι οι άνθρωποι και οι πίθηκοι μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά. Οι επιστήμονες μας λένε ότι έχουμε έναν κοινό πρόγονο, οπότε είναι φυσικό να μοιάζουμε. Βέβαια, τα κοινά αυτά χαρακτηριστικά μας δεν είναι πάντοτε κολακευτικά: ο χιμπατζής, για παράδειγμα, μπορεί να γίνει μοχθηρός και ιδιοτελής όσο κάθε άνθρωπος. Η κοινή κληρονομιά των ανώτερων θηλαστικών, όμως, περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από την προδιάθεσή μας για βία. Στο βιβλίο "Ο πίθηκος μέσα μας" ο Frans De Waal, διεθνώς αναγνωρισμένος ειδικός στην κοινωνική συμπεριφορά των πιθήκων, παρουσιάζει την προκλητική ιδέα ότι τα πιο ευγενή μας χαρακτηριστικά -η γενναιοδωρία, η καλοσύνη, ο αλτρουισμός- είναι κι αυτά μέρος της φύσης μας όσο και τα βασικά μας ένστικτα. Άλλωστε, μοιραζόμαστε αυτά τα χαρακτηριστικά με ένα άλλο ανώτερο θηλαστικό: τον λιγότερο γνωστό μπονόμπο. Γενετικά συγγενής με τον άνθρωπο όσο και ο χιμπατζής, ο μπονόμπο είναι ριζικά διαφορετικός από τον εξάδελφό του: ενώ οι χιμπατζήδες είναι επιθετικοί, οι μπονόμπο είναι ευγενικοί, φιλόστοργοι και ερωτικοί - επιδίδονται στο σεξ τόσο για ευχαρίστηση και για κοινωνικό δέσιμο, όσο και για αναπαραγωγή. Με δεδομένο τον παραλληλισμό μεταξύ της σκληρότητας του χιμπατζή και της σκληρότητας του ανθρώπου, ο Frans De Waal αποδεινύει ότι ο φιλικός μπονόμπο προσφέρεται κι αυτός ως μοντέλο για τη μελέτη της εξελικτικής κληρονομιάς του ανθρώπου, καθιστώντας σαφές πως οι πιο ευγενείς μας ιδιότητες είναι βαθύτερα χαραγμένες στο DNA μας απ' όσο πίστευαν μέχρι σήμερα πολλοί επιστήμονες.