Ξένοι περιηγητές στη Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος από το 1550 έως το 1892

Belon 1550, Cousinery 1798, Leake 1806, Tafel 1838, Barth 1839, Fallmerayer 1838-1841, Hahn 1855, Kern 1892 κ.ά.

Η πόλη της Θεσσαλονίκης και το Άγιον Όρος υπήρξαν και παραμένουν πόλος έλξης για πολλούς περιηγητές. Διαφορετικού είδους ενδιαφέροντα τράβηξαν σ' αυτούς τους προορισμούς τους νεώτερους Οδυσσείς, που κατευθύνονται προς τα εδώ με στόχο δύο πολιστιστικά στοιχεία, ορόσημα για την Οικουμένη, που επηρέασαν σημαντικά τον παγκόσμιο πολιτισμό. Τα στοιχεία αυτά είναι ο Ελληνισμός και ο Χριστιανισμός. Το ταξίδι και το βιβλίο φέρνουν τον άνθρωπο πιο κοντά στη γνώση μιας άλλης εποχής ή μιας άλλης περιοχής, όπως έψαλλε και ο Όμηρος, που, μεταξύ πολλών άλλων, αντιλήφθηκε και την σημασία της επικοινωνίας για τον άνθρωπο, αφού λέει για τον Οδυσσέα ότι "Πολλών ανθρώπων είδεν άστεα και νόον έγνω". Όπως στην εποχή του Οδυσσέα, έτσι και στην νεώτερη εποχή η γνωριμία με το ξένο, η κατανόηση, η κατάκτηση και η ένταξή του μέσα στη γενικότερη κοσμοθεωρία και τους σκοπούς του ταξιδιώτη, προϋποθέτουν άτομα με υψηλή ευφυΐα και απαλλαγμένα από κάθε είδους συμπλέγματα και προκαταλήψεις. Ένας συνεπής διαφωτισμός και όχι ένας ευκαιριακός, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μια ολοκληρωμένη και αντικειμενική ακτινογραφία μιας εποχής ή ενός έθνους. [...] Αναφορικά με τη δομή του σύνθετου έργου, το βασικό κορμό του αποτελούν τα σχετικά κείμενα του Jacob Philipp Fallmerayer, ο οποίος βρέθηκε στο χώρο αναφοράς μας σε διαφορετικές στιγμές από το 1838 έως το 1842. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)