Ελεύθεροι πολιορκημένοι

Στοχασμοί: Ενότητα 10: Τεύχος Β΄: Τυπογραφική μεταγραφή

Προλογίζοντας την πρώτη έκδοση του Α΄ τόμου των Αυτόγραφων έργων, το 1964, ο Λίνος Πολίτης έγραφε: "Ο Σολωμός όσο ζούσε ελάχιστα δημοσίεψε, και σε όσα έγραφε, ιδίως στα μεγάλα έργα της ώριμης περιόδου του, ποτέ δεν έδωσε οριστική και τελειωτική μορφή. Βασανισμένος από την αναζήτηση της τέλειας έκφρασης, έγραφε και ξανάγραφε τους στίχους του, διατύπωνε την ίδια ποιητική ιδέα σε πλήθος 'παραλλαγές', διέγραφε, συμπλήρωνε, αφαιρούσε, χωρίς τελικά να ικανοποιείται. Τα χειρόγραφά του, με τις άπειρες διαγραφές, τις προσθήκες, τα ιταλικά σχεδιάσματα και τους στοχασμούς που παρεμβάλλονται, και με το πλήθος τις άλλες του σημειώσεις, δείχνουν ανάγλυφα την εξαντλητική αυτή επεξεργασία, απ' όπου λείπει η σύνθεση η τελική". Τα Αυτόγραφα έργα υλοποιούν το παλιό αίτημα και σχέδιο του Λίνου Πολίτη για μια "πανομοιότυπη" ή "παλαιογραφική" έκδοση των χειρογράφων του Σολωμού, που μας δίνει τα τετράδια και τα λυτά φύλλα όπως βγήκαν από το χέρι του ποιητή, με όλες τις διαγραφές, τις προσθήκες, τα σημειώματα. Η ανάγκη να ανατυπωθεί η αρχική έκδοση του 1964 έγινε επιτακτική στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν τα "Αυτόγραφα έργα" είχαν γίνει πλέον δυσεύρετα. Για το σκοπό αυτό συνεργάστηκαν το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Η νέα έκδοση παρακολουθεί την κατάταξη των σολωμικών χειρογράφων σε 15 ενότητες από τον Λίνο Πολίτη, δεν διατηρεί όμως τη συνέκδοση των ενοτήτων στον ίδιο τόμο. Έτσι, προέκυψαν δυο αυτοτελή σώματα: ένα με τις φωτοτυπίες και ένα με την τυπογραφική μεταγραφή. Η έρευνα που αναπτύχθηκε μετά το 1964 οδήγησε σε βελτιώσεις στην οργάνωση, οι οποίες συγκεντρώθηκαν και αξιοποιήθηκαν στην παρούσα έκδοση. Αντίθετα, οι φωτοτυπίες ανατυπώθηκαν από την πρώτη έκδοση, γιατί με το πέρασμα του χρόνου τα χειρόγραφα έχουν φθαρεί σημαντικά.