Το τραγικό, η τραγωδία και ο φιλόσοφος στον εικοστό αιώνα

Συγγραφέας: Μπακονικόλα Γεωργοπούλου Χαρά
Εκδόσεις: Καρδαμίτσα
Έτος τρέχουσας έκδοσης: 1997
ISBN: 978-960-354-051-9
Διαθεσιμότητα: Κατόπιν παραγγελίας
Εξώφυλλο: Μαλακό εξώφυλλο
Σχήμα: 21χ14
Σελίδες: 320

Ο όρος "τραγικό" παραπέμπει κατά παράδοση στην ουσία της τραγωδίας. Και αντίστροφα, κάθε τραγωδία προϋποθέτει την αισθητική κατηγορία του τραγικού, που συνιστά και το βασικό κριτήριο για τη θεώρηση της ως τραγωδίας. Έτσι, το τραγικό ανέκαθεν συνδέεται αυτόματα και σχεδόν αποκλειστικά μ' έναν χώρο της λογοτεχνίας, τον οποίο καταλαμβάνει το τραγικό δράμα, και κατ' αρχήν, η αρχαία τραγική ποίηση.
Αυτός ο εύλογος αισθητικός συσχετισμός των δύο εννοιών (όπως το κωμικό ανήκει στην κωμωδία, έτσι και το τραγικό αποτελεί τον ουσιώδη χαρακτήρα της τραγωδίας), δεν είναι, εν τούτοις, αδιάβλητος. Κλασσικοί φιλόλογοι, θεατρολόγοι, φιλόσοφοι και θεατράνθρωποι έχουν υποστηρίξει, κατά καιρούς, θέσεις με τις οποίες φαινόταν να τίθεται υπό αμφισβήτηση αυτή η θεωρητικά αναγκαία σχέση, ή, στην καλύτερη περίπτωση, φαινόταν να διευρύνεται τόσο η "σημαντική" έκταση των όρων "τραγικό" / "τραγωδία", ώστε η σχέση τους, όχι μόνο να τοποθετείται σ' ένα επίπεδο διαφορετικό από εκείνο του κλασσικού θεάτρου θεωρουμένου στο σύνολό του, αλλά και να μη θεωρείται αποκλειστική.
Στα κεφάλαια που ακολουθούν, επιχειρείται η παρουσίαση των θέσεων μερικών από τους φιλοσόφους της νεώτερης και σύγχρονης Ευρώπης που διατύπωσαν άποψη για το τραγικό ή για την ουσία της τραγωδίας καθαυτήν, ή και για τις δύο έννοιες σε αμοιβαίο συνδυασμό. Ανάλογα με την υιοθετούμενη εκάστοτε οπτική, η έννοια του τραγικού άλλοτε υπάγεται στο αισθητικό φαινόμενο (δηλαδή στην τραγωδία) δυνάμει του οποίου αυτή προσέλαβε, θα λέγαμε, μια ιστορικότητα· άλλοτε, πάλι, αναδεικνύεται σε έμμεσο δεδομένο της συνείδησης που, πριν από οποιαδήποτε αισθητική του επεξεργασία, συνδέεται, κατ' αρχήν, με το βίωμα και τη διαλεκτική της ανθρώπινης ατομικής ύπαρξης.

Η διαδικασία σύζευξης του τραγικού με την τραγωδία συνδέεται με την παραδοσιακή, αισθητική θεώρηση του τραγικού. Σύμφωνα μ' αυτήν, ο όρος "τραγωδία" αποδίδεται, από την πλευρά του, σ' ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό γεγονός που έλαβε χώρα σ' έναν συγκεκριμένο τόπο και σε μια ορισμένη περίοδο: στον αττικό 5ο αιώνα π.Χ. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)