Η εξηγητική παράδοση της γεωγραφικής υφηγήσεως του Κλαύδιου Πτολεμαίου

Οι επώνυμοι σχολιαστές

Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (100-178 μ.Χ.), φημισμένος γεωγράφος της αρχαιότητας, συνέγραψε την "Γεωγραφικήν υφήγησιν", έργο πρωτοποριακό που επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξη της γεωγραφικής και χαρτογραφικής επιστήμης μέχρι τον Μεσαίωνα και τους Νέους Χρόνους. Σε αντίθεση όμως με τα σχόλια σε άλλα έργα του Πτολεμαίου που έχουν μελετηθεί επαρκώς, τα κείμενα (επώνυμα και ανώνυμα) που αποτελούν την εξηγητική παράδοση της "Γεωγραφικής υφηγήσεως" απασχόλησαν τους μελετητές μόνο ευκαιριακά και παρέμειναν αδημοσίευτα. Στο βιβλίο αυτό μελετάται η επώνυμη εξηγητική παράδοση του έργου, δηλαδή τα ερμηνευτικά κείμενα που συντάχθηκαν από γνωστούς λογίους της ύστερης βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου (Νικηφόρος Γρηγοράς, Ισαάκ Αργυρός, Ιωάννης Χορτασμένος, Θεόφιλος Κορυδαλλεύς) και διακρίνονται για την ορθολογική συγκρότηση και προσέγγιση ευρύτερων ενοτήτων του έργου (βιβλ. Ι). Καταβλήθηκε προσπάθεια να εξεταστούν συστηματικά και να αποτιμηθούν τα δεδομένα και οι μαρτυρίες των χειρογράφων, ώστε να δοθεί μια πλήρης εικόνα των επώνυμων σχολίων. Παράλληλα, στο παράρτημα του βιβλίου παρατίθεται η κριτική έκδοση των σχολίων, που γίνεται με βάση όλα τα έως σήμερα γνωστά χειρόγραφα, στηριγμένη στη στεμματική αποτίμησή τους. Πρόκειται για την πρώτη κριτική έκδοση των επώνυμων σχολίων. Η μελέτη των κειμένων αυτών εντάσσεται στην ευρύτερη έρευνα που σχετίζεται αφενός με τη χειρόγραφη παράδοση του πτολεμαϊκού έργου και αφετέρου με τις επιδράσεις που άσκησε αυτό σε μεταγενέστερους συγγραφείς. Το αντικείμενο του βιβλίου καθίσταται ιδιαίτερα επίκαιρο, επειδή τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση του ενδιαφέροντος του κοινού αλλά και της επιστημονικής κοινότητας για τη χαρτογραφική και καλλιτεχνική πλευρά του έργου του Πτολεμαίου.